زلزله طبس

بمناسبت روز 25 شهریور سالگرد زلزله دهشتناک طبس که در اوان غروب غم انگیز کویری طبس تعداد زیادی از هموطنان ما جان باختند مطلبی را در سایت مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن گذاشته ایم که بد نسیت برای فراموش نکردن آن حادثه مروری به آن بشود. برای برگرفتن متن نوشتار اینجا را کلیک کنید.

سالگرد زلزله طبس

بیست و پنج شهریور مصادف است با سالگرد زمین لرزه طبس. این زمین لرزه در سال 1357 در شمال شرقی کشورمان با بزرگای 4/7 در ساعت هفت و پنج دقیقه عصر به وقت محلی روی داد. بزرگی زلزله‌ی طبس را USGS با امواج سطحی در ابتدا MS=7.7 گزارش کرد وشدت زلزله طبس در محدوده‌ی20 کیلومتری آن با مقیاس مرکالی حداکثر حدود X برآورد شده است و در مجاورت گسلی که با زلزله‌ی طبس دیده شد در خسروآباد که نزدیکترین آبادی به گسل می باشد، یک دیوار سالم به جای نمانده است. ساختمان غسالخانه که آجری با سقف تیرآهن و طاق ضربی است بکلی خراب شد و از 1100 نفر جمعیت آن 500 نفر کشته شدند. تعداد کشته شدگان این رویداد سترگ را تا بیست هزار تن نیز گزارش داده اند.
در آن زمان با امکانات بسیار محدود و با ماشین کهنه لندرور مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن همکاران مرکز با تلاش و همت و پی گیری آقای مهندس معین فر یکی از تاریخی ترین نگاشت های جنبش نیرومند زمین در جهان را برای ما ثبت و ضبط کردند. آن زمان ایستگاه ها شتابنگاری ما آنالوگ بود و روی کاغذ های مخصوص رکوردها چاپ و سپس رقومی می شد. رکورد زمین لرزه دهشتناک طبس که از ایستگاه محل ساختمان شیروخورشید آن زمان طبس بدست آمد یکی از قوی ترین رکوردهای ایران زمین و بلکه جهان از نظر انرژی و و تعداد دامنه های پرانرژی است. طول گسل مسبب این زمین لرزه را نزدیک به هشتاد کیلومتر بر آورد کردند که از فاصله نزدیک شهر طبس عبور کرده است. شهر طبس با همه بناهای تاریخی و خاطرات بیادماندنی باستانی خود در این زمین لرزه بکلی از بین رفت. یاد و خاطره همه رفتگان این زمین لرزه را گرامی می داریم و برای همه آنها طلب مغفرت می نمائیم. امیدواریم که وضعیت ساخت و ساز در کشورمان چنان مطلوب شود که در اثر چنین رویدادهائی هموطنان ما داغدار نگردند. شاید که بازخوانی این زمین لرزه هشداری برای همه ما و مسئولان و دست اندرکاران کشور باشد که امر خطر زلزله را جدی بگیریم

پیرامون نشست علمی " بازخوانی زلزله سی و یکم خرداد 1369 منجیل

همانطور که پیشتر اطلاع رسانی کردم در مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن یک نشست علمی بمنظور یادآوری زلزله بسیار تاثیر گذار منجیل - رودبار برگزار کردیم که اینجانب دبیر علمی این نشست بودم. مطالب بسیار خوبی در مورد آموزه های آن رویداد مورد بحث قرار گرفت. دوستان ما در رسانه ها بسیار از ما حمایت کردند که جا دارد از همه آنها تشکر نمائیم. خبرگزاری ایرنا بطور مبسوط در مورد این نشست اطلاع رسانی کرد. خبرگزاری ایسنا در مورد یاد آوری رویداد سترگ منجیل - رودبار در صفحه اصلی خود مطلب خوبی را گذاشت. شبکه چهار سیما و مسئولین گروه دانش مثل همیشه به امر زلزله حساسیت نشان دادند که نشان دهنده احساس مسئولیت تحسین برانگیز این عزیزان می باشد، در همین خصوص از برنامه پنگان شبکه چهار از نشست ما برنامه و گزارش تهیه کردند. خبرگزاری موج ، روزنامه کیهان، همشهری آنلاین http://www.tabnak.ir/pages/?cid=12600  راجعه نمایند.

بازخوانی زمین لرزه 31 خرداد ماه 1369 منجیل – رودبار

31 خرداد مصادف با سالگرد زمین لرزه ویرانگر منجیل - رودبار می باشد ( زمین لرزه با بزرگای تقریبی 4/7 ساعت 30 دقیقه بامداد روز پنجشنبه 31 خرداد 1369  مطابق با ساعت 21 روز چهارشنبه بیستم ژوئن 1990 میلادی با حدود 37000 نفر کشته، تخریب کامل ده ها هزار واحد ساختمانی اعم از ساختمانهای روستایی، تجاری و غیره و 400000 بی‌خانمان بوده است). علاوه بر تاثیرات دهشتناک مالی این زمین لرزه بر کشور، آلام و رنج های روحی و روانی و تلفات جانی آن نیز غیر قابل توصیف می باشد. از طرفی دیگر این رویداد سترگ لرزه ای بر شکل گیری ستاد مدیریت بحران بلایای طبیعی بمعنی عام کلمه، رشد و پیشرفت دانش زلزله و مراکز پژوهشی و آموزشی مرتبط، ویرایش و تالیف دستورالعمل های ساخت و ساز مقاوم در برابر زلزله در کشور تاثیر شگرفی گذاشت. بازخوانی تجربیات و دستاوردهای زمین لرزه منجیل – رودبار می تواند کمک بسیار موثری در بازآموزی عملکردی جامعه مدیریتی و فنی کشور در زمینه زلزله باشد. مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن با توجه به سالگرد رویداد زمین لرزه منجیل – رودبار و با رویکرد فرهنگ سازی " توجه جدی و پایدار به زلزله " در صدد است تا نشستی پیرامون " تجربیات و دستاوردهای زمین لرزه 31 خرداد ماه 1369 منجیل – رودبار" در روز چهارشنبه مورخه 29/3/87  ( از ساعت 8:30 لغایت 12 ) برگزار نماید.

مراد غائی آنست که با یاد آوری و بازخوانی این زمین لرزه رویکردهای مدیریتی و فنی و عمومی جامعه را به زلزله خیز بودن کشور بیش از پیش جهت بندی نمائیم، که مسلما  در پی شکل گیری چنین رویکردی ساخت و ساز مقاوم در برابر زلزله و رعایت وجدان کاری در امر اجرای فنی ساختمان و آمادگی در مقابل رویدادهای لرزه ای بزرگ در کشور عزیزمان نیز رویه مناسب ترو مقبول تری را بخود خواهد گرفت. برنامه سخنرانی های این نشست بقرار زیر است:

برنامه سخنرانی علمی " بازخوانی زمین لرزه 31 خرداد ماه 1369 منجیل - رودبار"  29/3/87

موضوع	سخنران	ساعت برنامه
افتتاحیه	خانم دکتر پرهیزکار – آقای دکتر دلفانی – آقای دکتر بیت اللهی	8:30 –  9:00
شبکه لرزه نگاری کشوری و وضعیت آن در قبل و بعد از زمین لرزه منجیل -  رودبار	آقای دکتر رضاپور	9:00 – 9:30
لرزه زمینساخت البرز و زمین لرزه منجیل - رودبار	آقای دکتر قریشی – آقای دکتر طالبیان	9:30- 10:00
نقش زمین لرزه منجیل – رودبار بر توسعه شبکه شتابنگاری کشوری	آقای مهندس میرزائی- آقای دکتر سینائیان- آقای مهندس فرزانگان	10:00- 10:30
پذیرایی	-	10:30 – 10:45
تجربیات بازسازی زمین لرزه منجیل – رودبار	آقای مهندس حق شناس	10:45- 11:15
نقش زمین لرزه منجیل -  رودبار بر توسعه دانش زلزله شناسی مهندسی و شبکه لرزه نگاری در پژوهشگاه بین المللی  زلزله شناسی و مهندسی زلزله	آقای دکتر زارع	11:15-11:45
اختتامیه و جمع بندی	آقای دکتر بیت اللهی	11:45- 12:00

پیش نشانگرهای زلزله

مجددا باطلاع همه علاقمندان به مطالعات پیش نشانگرهای زلزله می رساند که اوالین همایش پیش نشانگرهای زلزله در مورخه 15 اسفندماه در تالار علامه امینی دانشگاه تهران برگزار خواهد شد. شرکت برای عموم آزاد است برای ثبت نام هم می توانید به پایگاه موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران مراجعه نمائید

پیش نشانگرهای زلزله

باطلاع همه علاقمندان می رساند که اولین همایش پیش نشانگرهای زلزله در ایران در روز چهارشنبه پانردهم اسفندماه ۱۳۸۶ برگزار می گردد. جهت کسب اطلاعات بیشتر اینجا را کلیک کنید. همچنین جهت اخذ فراخوان اینجا را کلیک کنید.

پیش نشانگ های زلزله به آندسته از رخدادها و پدیده ها و اطلاعاتی گفته می شود که احتمالا در ارتباط با رخداد لرزه ای بزرگ بوده باشند و از روی بررسی آنها می توان تلاشی در زمینه پیش بینی زمین لرزه آغاز نمود.

شناسنامه فنی ساختمان

   

شناسنامه فنی ساختمان پس از مدت ها بحث و گفتگو و تاخیری که از دیدگاه من بهیچوجه جای هیچگونه توجیهی را ندارد ، کم کم دارد اجرائی می شود در اخبار هائی که شاید بعدا تکذیب نیز شود آمده است که: با توافق شهرداری و شورای شهر تهران و وزارت مسکن و شهرسازی، طرح صدور شناسنامه فنی ساختمان پس از گذشت 3 سال از امروز در تهران به اجرا در می آید. از این پس صدور پایان کار توسط شهرداری ، پس از اخذ شناسنامه فنی و ملکی ساختمان صورت می گیرد و همچنین گزارش به صورت مرحله ای توسط ناظر به شهرداری و سازمان نظام مهندسی باید ارائه شود

همینطور آمده است که : با اجرای توافقنامه سه جانبه شهرداری تهران وزارت مسکن و شهرسازی و سازمان نظام مهندسی، از ابتدای دی ماه سال جاری بساز وبفروش ها از صحنه ساخت و ساز مسکن حذف می شوند

ضمن یادآوری این نکته که در اغلب زمین لرزه های سترگ روی داده در ایران که منجر به تلفات جانی زیاد شده مهمترین عامل و نقش را ساخت و ساز های بی اصول و کتاب بر عهده داشته اند ، مناسب است که توجه همکاران متصدی تهیه شناسنامه فنی ساختمان و صدور آن را به چند نکته ذیل جلب کنم

نقاط ضعف ما تا پیش از عملیاتی شدن صدور شناسنامه فنی ساختمان شامل چه مواردی بوده است؟ آیا همین نظام محترم مهندسی عهده دار کیفیت خوب و اجرای مناسب ساختمان ها نبوده است؟ آیا در عمل عملیات نظارت و اجراء ساختمان ها ی ما چگونه بوده است؟ آیا غیر از این بوده است که عملیات نظارت تنها به امضا،ی مهندسی خلاصه شده بود که شاید اصلا ساختمان مورد نظر را نیز ندیده بود؟ حال سوال اساسی اینجاست که با این ساختار و تاروپودی که در نظام مهندسی ساختمان مستولی است و میزان حساسیت مجریان آن به رعایت مقررات ساخت و سازهای مقاوم در برابر زلزله بخوبی در بوته عمل به اثبات رسیده است آیا یکباره تحولی شگرف روی داده که اینبار با صدور شناسنامه فنی ساختمان خود را نشان خواهد داد؟؟

بنظر می رسد در عملیاتی کردن شناسنامه فنی ساختمان باید مراکزی تخصصی دیگر نظیر مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن که متولی ویرایش آئین نامه 2800 نیز می باشد نقش خود را بر عهده بگیرند و اینگونه نباشد که در اجرا خارج از گود باشند و فقط نقش واعظ فاقد قدرت اجرائی را بازی کنند

همچنین در مراحل فنی صدور این شناسنامه بنظر می رسد که جای موارد تخصصی زیر که بنظر اینجانب بسیار نیز مهم می باشند خالی مانده است

بررسی های تکتونیکی و دانستن اینکه ساختمان در حریم گسل واقع شده است یا نه؟

بررسی های شرائط ساختگاهی و دانستن نوع خاک

بررسی های زمین شناسی مهندسی و دانستن احتمال وقوع لغزش یا رانش

بررسی های خطر زمین لرزه البته در صورت نیاز

امید است با همه این اوصاف شناسنامه فنی ساختمان هر چه سریعتر اجرائی شود که واقعا درنگ جایز نیست ، نگاهی به تخریب سازه ای زمین لرزه های نه چندان بزرگ در گستره مراکز جمعیتی کشورمان نشان می دهد که ما واقعا چقدر در این زمینه ضعف داریم و بالاخره بایست از یک جائی شروع کرد

زلزله های تبریز

 

همانگونه که همه مطلع شدند در مورخه 10/9/86 و 11/9/86 و حتی چندین روز پیشتر زمین لرزه های کوچک و متوسطی شهر تبریز و اطراف آن را لرزانده است که این امر موجب نگرانی مردم شهر تبریز گشته بطوری که اغلب مردم تا حد امکان در مکان های سرپوشیده نمانده و تمایل داشتند که در فضای باز باشند و از طرفی مشکل سرمای پائیزی نیز مزید بر علت بوده در همین خصوص و بعنوان کسی که زمینه کار خود در همین رابطه است بد نمی دانم که مطالب زیر را برای عموم بیان نمایم

در ابتدا باید دانست که که گستره تبریز بر طبق نقشه های خطر زمین لرزه آسیب پذیرترین محل در کشور ایران است. زمین لرزه های سترگی چندین بار شهر تبریز را ویران کرده است و در نوشته های تاریخی اشاره به کاملا ویران شدن شهر تبریز که در آنموقع از بزرگترین شهرهای ایران بوده دارد. این مطلب البته در مورد اغلب شهر های کشورمان می تواند صادق باشد و اساسا اغلب شهرهای کشور در معرض خطر زلزله قرار دارند که رخداد زمین لرزه های بزرگ چند دهه گذشته تنها مختصری از واقعیت لرزه خیزی کشورمان است. زمین لرزه های طبس و بوئین زهرا و رودبار و بم هرگز از خاطره بازماندگان این زمین لرزه ها نخواهد رفت. بنابراین اینکه مسئولین محترم اجرائی کشور در همه شهرها و آبادی ها باید کاملا هوشیار باشند شکی نیست من در اینجا مواردی که به ذهنم می رسد و می تواند مفید باشد عرض می کنم

ما در زمین لرزه بم شاهد بودیم که پیش از رخداد زمین لرزه اصلی چندین پیش لرزه در شهر احساس شده بود و برخی از مردم طبق گفته معاون عمرانی فرمانداری بم بیرون از خانه خوابیده بودند این زمین لرزه ها را پیش لرزه می گوئیم و لذا عقل سلیم می گوید در صورت اماکان در چنین مواقعی تا حد ممکن در مکان های امن سکنی گزینیم

همچنین از خوابیدن در معرض افتادن اجسام سنگین مانند کمدها و لوسترها و سایر لوازم منزل خودداری کنیم

بسته های آماده ای را تدارک ببینیم که درآن مواد غذائی از قبیل کنسروجات و غیره وجود داشته باشد

بسته های پوشاک گرم را همیشه در دسترس و جای امن آماده نگه داریم

خودروی شخصی خود را در محل امن و تا حد ممکن با رعایت اصول ایمنی و احتیاط در فضای باز و با باک پر که در داخل آن وسایل گرمایشی و پتو و غیره قرار گرفته باشد پارک کنیم

مکان های امن خانه و محیط خود را شناسائی و در صورت احساس لرزش سریعا به آنجا رویم

معمولا زیر میزها و زیر چهارچوب های درب ها و اطراف ستون های خانه امن تر از وسط اتاق و هال هست

در هر حالت رعایت آرامش روحی و حفظ خونسردی بسیار لازم است و مخصوصا از انتقال استرس به کودکانمان حتما خودداری نمائیم

و اما مسئولین اجرائی عزیز نیز بد نیست موارد زیر را مد نظر قرار دهند

تا حد ممکن هوشیاری خود را حفظ و دستورات آماده باش لازم به نیروهای انتظامی و امدادی و راهداری و غیره داده شود.

مسئولین محترم شرکت گاز جهت قطع سریع گاز شهری آمادگی لازم را داشته باشند.

همینطور قطع آب و برق نیز می تواند از عوارض ثانویه زمین لرزه جلوگیری نماید.

چادر های اسکان موقت و لوازم گرمایشی در دسترس و بدور از مکان های در معرض خطر باشد.

مکان های مناسب جهت اسکان موقت در نظر گرفته شود.

حفظ انتظامات در این قبیل مواقع کاری است بسیار ضروری که حتما مسئولین انتظامی بایستی آمادگی قبلی را داشته باشند.

اقدامات پزشکی و بهداشتی بسیار ضروری بوده و مسئولین مراکز درمانی بایستی آمادگی کامل را داشته باشند

ماشین های مخصوص راهداری و آواربرداری بایستی در مکان های مناسب آماده باشند

ماشین های آتش نشانی نیز همچنین در مکان های آزاد آماده ارائه خدمات باشند

در زمین لرزه معمولا مناطق با بافت فرسوده و خانه های و ساختمان های ضعیف بیشتر آسیب می بینند و لذا اولویت اول برای مدیران بحران شناسائی این محدوده ها و تا حد ممکن امکان سنجی نحوه عمل می باشد

در خاتمه آرزومندیم که هیچ حادثه ای برای شهر تبریز و سایر نقاط کشورمان روی ندهد

ساختمان مقاوم در برابر زلزله

شاید کمتر کسی باشد که در زندگی روزمره خود در مورد مقاوم بودن مسکن و ساختمان زندگی خود و خانواده اش حساسیت نداشته باشد. اینجانب بعنوان کسی که مدت ها در مورد مشکل ساخت و ساز مقاوم در برابر زلزله و جوابگوئی به نیاز ضروری و منطقی مردم در زمینه نحوه و چگونگی پی بردن به کیفیت ساخت سرپناه خود اندیشه کرده ام به این باور رسیده ام که مردم و تفکرآنها بسیار جلوتر از اقداماتی است که در زمینه های مختلف فنی و مهندسی صورت می پذیرد. الان در متن جامعه عطش و نیاز مبرمی به مکانیسم و راهکارحصول اطمینان از کیفیت ساخت و ساز موج می زند ولی ما هنوز نتوانستیم به روش معین در این زمینه برسیم و آن را عملی سازیم. مثال می زنم در نظر بگیرید خانواده ای با تمام زحمت و تلاش چندین ساله توانسته اند مسکنی را خریداری کنند حال اگر این خانواده بخواهند از مرجعی معتبر استعلام کنند که آیا ساختمانی که خریده اند در برابر زلزله مقاوم است یا نه باید کجا مراجعه کنند ؟ آیا در پرونده ساختمان سند ومدرک ویا گواهی فنی مبنی بر رعایت آئین نامه ساخت و ساز مقاوم در برابر زلزله وجود دارد ؟ آپارتمانی را که اینک زیر پوشش گچ و نماکاری , مشخصه های فنی آن مخفی و دور از چشم مانده چگونه می توان بررسی و مورد داوری قرار داد؟ بدیهی است که انجام چنین کاری بسیار سخت و نا ممکن است . پس ما نیاز به سامانه ای داریم که در آن تمامی مکانیسم کنترل و نظارت و تائیدیه ساخت و ساز بلحاظ مقاومت در برابر زلزله آمده باشد و چنین سامانه ای در عمل در بازار ساخت و ساز ایران مشاهده نمی گردد. الان شهرداری ها بدون در نظر گرفتن ملاحظات ژئوتکنیکی و شرائط ساختگاهی و تکتونیکی و تنها بر اساس محدوده شهری و رعایت برخی از استانداردهای ساخت و ساز شهری پروانه ساخت می دهند و بصورت صوری و با توجه به عرف نامیمون بازار ساخت و ساز در ایران و تنها با مشاهده امضاء مهندس ناظر صوری !!! و مشاهده ساختمان بلحاظ رعایت نقشه مصوب و بدون حساسیت لازم در زمینه نحوه ساخت و ساز و رعایت آئین نامه 2800 پایان کار می دهند و اگر مصرف کننده پس از خرید متوجه نقص در ساختمان شود و یا ساختمان در برابر زلزله مقاومت لازم را نداشته باشد بهیچوجه سیستم شهرداری مسئولیتی را بر عهده نمی گیرد بدیهی است که چنین مکانیسمی در روند ساخت و ساز دارای نقصان اساسی است. سوال اینجاست که راهکار چیست ؟ بنظر اینجانب بسیار ضرورت دارد که مراکز تحقیقاتی در زمینه ساختمان و مسکن نظیر مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن باید این پیشنهاد را به دولت و شهرداری ها ارائه نمایند که آمادگی دارند که ابتدا و در مرحله اول برای آن دسته از سازندگان ساختمان ها مسکونی که داوطلب هستند دو نوع گواهی ارائه دهند یک گواهی تائید کارشناسی تیم ساخت و ساز و دوم گواهی تائید فنی ساختمان. این کار بدیهی است که مسئولیت هائی را هم خواهد داشت ولی بنظر من بایستی مسئولیت را پذیرفت . ما نباید مردم را بی پشتیبان در عرصه بازار فنی رها کنیم و هیچگونه حمایتی از آنها بعمل نیاوریم . انصاف نیست کل سرمایه یک شخص در طول زندگی خود بر اثر عدم رعایت استانداردها بسهو یا بعمد , با کوچکترین تکان زمین از بین برود و از آن مهمتر جان مردم است که بایستی تلاش کنیم و شجاعت مسئولیت پذیری را نیز داشته باشیم . پیشنهاد بنده مبنی بر ارائه گواهی فنی به ساختمان ها بایستی در هر حالت خارج از سیستم اداری و ستادی شهرداری ها باشد و شهرداری ها در نهایت اگر این پیشنهاد عمومی شد بایستی برای صدور پایان کار گواهی تائید فنی مراکز فنی ذیربط را درخواست کنند. اینکار موجب خواهد شد که صاحبان ساختمان های خرد و کلان در نهایت بدانند که در موقع رخداد زلزله و عملکرد ساختمان خود با کجا طرف حساب اند که البته آئین نامه انجام اینکاررا نیز می توان برای مشخص شدن وظائف طرفین تهیه نمود. من کمبودی که در صنعت ساختمان خودمان در زمینه زلزله مشاهده می کنم همین مورد عدم وجود مکانیسم کنترل و تائید و گواهی فنی و مسئولیت پذیری نهاد مرجع برای اینکار است و خیلی امیدورام که روزی این پیشنهاد من عملی گردد

هیئت مدیره جدید انجمن ژئوفیزیک ایران

روزچهارشنبه سیزدهم تیرماه هزار و سیصدو هشتاد و شش  پس از جلساتی که مجمع عمومی به حد نصاب نرسید و بر اساس اساسنامه انجمن انتخابات هیئت مدیره انجمن ژئوفیزیک برگزار گردید و افراد زیر به عضویت هیئت مدیره انجمن ژئوفیزیک ایران در آمدند

دکتر نوربخش میرزائی از موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران

مهندس شاهین از سازمان زمین شناسی کشور

دکتر ایرج عبداللهی فرد  از شرکت نفت

دکتر تاتار از پژوهشگاه زلزله

مهنس حاتمی از موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران

دکتر فراهانی  از موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران

و اینجانب دکتر علی بیت اللهی از مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن

امید است تلاش این دوستان باعث سامان بخشی علم ژئوفیزیک و خدمات مهندسی ژئوفیزیکی در کشور گردد